De wonderbaarlijke soepsteen Voor de expositie ‘Maaltijd der vrienden’, die in september 2014 te zien is in de grote Kerk in Muiden vroeg ik de deelnemende kunstenaars beeldmateriaal voor het maken van de poster. Marja Thijssen en Reinier Gadellaa hadden een servies van keramiek gemaakt en Reinier stuurde mij de hier afgebeelde foto van de vaas met de stenen. Ik vroeg hem wat de relatie was met een maaltijd en hij antwoorde dat het ging om soepstenen en stuurde mij ook het bijbehorende verhaal. Wanneer je googelt dan kun je diverse varianten vinden en volgens wikepedia zou het gaan om een geschiedenis die zich (volgens de Portugezen dan) in de Portugese stad Almeirim heeft afgespeeld. In het kort (ik citeer de Nederlandse Wipedia) komt het neer op het volgende: Volgens het verhaal komen reizigers bij een dorp aan waar weinig te eten is. Midden in het dorp zetten ze een ketel op het vuur waarin alleen water zit, en een meegebrachte steen. Nieuwsgierige dorpelingen krijgen te horen dat ze met de "soepsteen" een heerlijke "steensoep" gaan maken, "Maar het zou helemaal perfect zijn met wat extra kruiden om het op smaak te brengen." Andere dorpelingen komen voorbij en ieder gaat een andere ingrediënt halen. Uiteindelijk is er een goede soep gekookt en iedereen eet lekker mee. Interessant is dat Wikepedia het principe waarop het zelf berust vergelijkt met deze parabel. De basis van Wikepedia is immers het vrijelijk uitwisselen en delen van materiaal op het internet (shareware). Van het verhaal zijn nog mooiere versies op het internet terug te vinden. Dr Hook and the medicine show Het verhaal was mij niet vreemd, maar ik heb dit steeds toegeschreven aan Sheldon Silverstein (Shel voor intimi), de schrijver van veel song teksten van Dr Hook and the medicine show. Het is een van hun mooiste songs. Ik heb de link naar een optreden en naar de tekst van de song hieronder gezet. Dinosaurussen In verband met voeding spelen stenen niet alleen een rol bij het vervaardigen van een echt of denkbeeldig lekkere soep, maar ook bij het verteren van voedsel in vogelmagen. Kippengrit zou belangrijk zijn voor het vermalen van ander voedsel in de maag van kippen en voor de kalkinname, die belangrijk is voor de schaal van de eieren. In de magen van dinosaurussen zijn gepolijste stenen aangetroffen en een tijdlang werd gedacht dat dino’s net als vogels stenen gebruikten om hun plantaardig voedsel te vermalen. In een studie bij struisvogels uit 2007 werd gekeken hoe het afliep met allerlei granietblokjes die de onderzoekers de struisvogels lieten eten bij hun gewone voedsel. Het bleek dat daarbij de stenen wel redelijk snel verwerkt werden in de maag, maar op geen enkele wijze gepolijst werden. Op grond hiervan verwierpen zij de theorie dat de gevonden stenen bij dino’s in hun maag waren gepolijst (Wings O and Sander PM. Proc Biol Sci. 2007;274:635-40). Een steen in je maag Wanneer iemand ‘een steen in zijn maag voelt’ wordt dat meestal veroorzaakt door stress, maar ‘met een (bak)steen in je maag geboren worden’ is minder vervelend, want dan wil je graag je eigen huis bezitten. Een steen in de maag is voor krokodillen nuttig om zwaar genoeg te zijn om met het lijf onder water te blijven liggen en zo niet op te vallen voor een prooi. Galstenen Bij de mens zijn maagstenen zeldzaam, maar onder de maag komen ze vaker voor en kunnen ze vervelende klachten geven in de vorm van galstenen. Deze worden in de galblaas gevormd uit o.a. galzouten en kalk. Gal, dat afvalproducten bevat uit de lever, wordt via een nauw kanaaltje naar de darm afgevoerd en geeft daar de bruine kleur aan de ontlasting. Een galsteen uit de galblaas, een opslagruimte voor gal tussen de lever en de darm, kan in het kanaaltje schieten en tot een verstopping leiden. De gal kan niet meer naar de darm worden afgevoerd, waardoor de ontlasting wit wordt en een forse buikpijn ontstaat door een uitzetting van de galwegen. Een operatie is dan vaak nodig om de problemen op te lossen. Vooral vrouwen hebben daar last van. Tijdens de studie geneeskunde leer je dat wanneer iemand met pijn in de boven buik komt en de vijf F’en (female, fair, forty, fat and fertile ofwel vrouw, blond, veertig, vet, vruchtbaar) heeft een grote kans heeft op galstenen. Een studie uit 2013 die keek naar het verband van alle F’en vond overigens dat je forty beter kunt vervangen door Family history (komt het in de familie voor) (Bass G et al. Postgrad Med J. 2013;89:638-41). Hoe dan ook is het beter om galstenen te voorkomen door overgewicht te vermijden zeker wanneer je vrouw, vruchtbaar en blond bent en er in de familie galstenen voorkomen. Maar ben je een man met donker haar en komen er in de familie geen galstenen voor, dan nog is het beter om overgewicht te vermijden. Dat is beter voor je hart en voor het sperma om maar een paar dingen te noemen.